Herijking verdeling Gemeentefonds
Met ingang van 2023 is er een nieuwe verdeling van de algemene uitkering. Op 6 april zijn gemeenten hierover geïnformeerd. De herverdeling is gebaseerd naar de stand van 1 januari 2023. Hierin zijn alle gebruikte maatstaven geactualiseerd, de laatste budgetontwikkelingen zijn meegenomen, inclusief de mutaties in deze circulaire en de gemeentelijke indeling per 2022 is meegenomen. In de nieuwe verdeling is tegelijkertijd de overheveling van de Integratie-uitkeringen Participatie (voor het onderdeel Nieuw Wajong en Nieuw begeleiding), Voogdij 18+ en Inburgering meegenomen. De stand van de meicirculaire 2022 is voor gemeenten goed te berekenen en zijn ook in voorgaande tabel opgenomen. Deze eindstand staat niet ter discussie.
Herverdeeleffect
Dit ligt anders voor het exact kunnen bepalen van het herverdeeleffect als onderdeel van de mutatie van de decembercirculaire 2021 naar de stand van de huidige circulaire. Het Rijk heeft een berekening gemaakt van de gevolgen per gemeente. De verwachting zou zijn dat de uitkomsten van de meicirculaire 2022 ten opzichte van de decembercirculaire 2021 dit effect 1 op 1 laat zien. De praktijk blijkt weerbarstiger. Het feit dat er nieuwe maatstaven zijn opgenomen, bestaande maatstaven zijn komen te vervallen, de gewichten van maatstaven zijn aangepast, de uitkeringsfactor is aangepast en er een overheveling van integratie-uitkeringen is opgenomen maakt een 1 op 1 vergelijking tussen de oude en nieuwe stand op dit moment niet mogelijk. Daarnaast gaat het Rijk uit van een lopende prijs ontwikkeling, daar waar Diemen (en 75% van alle andere gemeenten) uitgaan van constante prijsontwikkeling.
Ook onze externe partijen, welke ons met hun software helpen bij het maken van de cijfermatige analyses, geven aan dat een aansluiting op de herverdeeleffecten op dit moment niet is te maken.
Overwegende dat het Rijk vanuit alle data en modellen die zij ter beschikking hebben (en de gemeenten niet), maakt dat vooralsnog deze effecten als herverdeel effect worden meegenomen. De verschillen die ontstaan zijn betrokken bij de nominale ontwikkelingen 2022 vanaf 2023.
Structurele gevolgen
De herijking van het gemeentefonds is een omvangrijke operatie geweest en is nog niet afgerond. Nog niet alle bezwaren, welke er vanuit de koepelorganisaties en diverse rapporten zijn benoemd, zijn weggenomen. Toch is er besloten de invoering door te laten gaan per 1 januari 2023.
Ten opzichte van de laatste voorlopige berekening van december 2021 op basis van peiljaar 2019, zijn er grote verschuivingen van de herverdeeleffecten. Het nu opgenomen herverdeeleffect is op basis van de stand per 1 januari 2023 en op basis van peiljaar 2022. Voor Diemen valt het herverdeeleffect hierdoor nog nadeliger uit (van € 58,55 nadelig per inwoner naar € 116,58 nadelig per inwoner). Op dit moment kunnen we geen goede analyse hierop uitvoeren. Deze analyse zal (hopelijk) later wel mogelijk zijn. Dit is vooral afhankelijk van de beschikbare informatie die we van het Rijk ontvangen.
Voor de herverdeeleffecten is een ingroeipad van 3 jaar afgesproken. Voor gemeenten met een beperkte financiële draagkracht en een lage economische status is een afwijkend en gunstiger ingroeipad ingevoerd. Diemen valt onder dit gunstiger ingroeipad. Hiermee wordt voor de jaren 2023 t/m 2025 respectievelijk € 5, € 12,50 en € 22,50 per inwoner als maximaal effect negatief meegenomen. Dit wordt geregeld middels een suppletie-uitkering. Het Rijk neemt vooralsnog de suppletie-uitkering structureel mee voor gemeenten, in afwachting van de gesprekken met de koepelorganisaties. Het is maar zeer de vraag of dit realistisch is, gezien de verwachting is dat het nieuwe verdeelmodel (al dan niet in aangepaste vorm) uiteindelijk toch volledig doorgevoerd zal worden. De suppletie-uitkering en daarmee het risico voor Diemen bedraagt in 2026 € 2,9 miljoen. Het is nu nog onduidelijk hoelang we deze suppletie-uitkering zullen ontvangen. Het Rijk zal hier in de Septembercirculaire meer duidelijkheid over verschaffen.